Każdy plac budowy wiąże się z obecnością konkretnych zagrożeń dla bezpieczeństwa pracowników. Z tego powodu budowa wymaga odpowiedniego przygotowania i zabezpieczenia w celu zapewnienia bezpieczeństwa osobom, które mają na niej pracować. Niektóre z nich wspomagają także sam proces budowy.
Wiąże się to między innymi z koniecznością zabezpieczenia wykopów. Ma to podwójne znaczenie:
- bezpieczeństwo pracowników wykonujących wykopy – jeżeli ściana wykopu ulegnie uszkodzeniu, nie zostaną oni zasypani,
- utrzymanie odpowiedniego kształtu wolnych przestrzeni – wykopy mające kształt np. murów, dzięki deskowaniu zostają utrzymane w pożądanej formie, co zapewnia utrzymanie odpowiedniego kształtu po zalaniu płynnym betonem. Dodatkowo w oszalowanych wykopach możliwe jest ułożenie stalowych prętów, co po zalaniu betonem i jego zastygnięciu tworzy elementy żelbetowe.
Innym określeniem na systemy deskowań jest szalowanie. Nazywa się tak układ powiązanych ze sobą drewnianych składników, dzięki któremu możliwe jest formowanie betonu w zaplanowanym kształcie.
Stosuje się je zarówno przy budowie budynków mieszkalnych, jak i użytkowych.
Różne firmy budowlane korzystają z różnych systemów deskowań, między innymi deskowanie wykopów oraz deskowania stropowe.
Co prawda nazwa sugeruje wykorzystanie drewnianych desek, do deskowania wykorzystuje się często płyty metalowe lub wykonane z drewnianych wiórów lub wodoodpornej sklejki, często stosowane w produkcji betonowych prefabrykatów.
Wśród używanych współcześnie rodzajów szalunków można wymienić między innymi:
Szalunki stropowe – mają za zadanie podtrzymywać strop, czyli po prostu sufit. Szczególnie ważne jest, by stemple służące do podpory w tym rodzaju szalunku były bardzo równomiernie rozłożone. To na nich układane są dźwigary z drewna lub płyt OSB.
Przy stropach o dużych powierzchniach stosuje się tzw. stoliki szalunkowe, mocowane przy wykorzystaniu dźwigu na specjalnych, wcześniej przygotowanych podporach.
Szalunki do wykopów – opisane wcześniej systemy zabezpieczające wykopy przy różnego rodzaju pracach ziemnych oraz rodzajach gruntów. Ich zadaniem jest przede wszystkim zabezpieczanie wykopów przed zasypaniem. W deskowaniu wykopów najczęściej stosuje się szalunki drewniane bądź ultralekkie, wykonane z aluminium.
Z kolei w budownictwie mieszkaniowym stosuje się tzw. szalunki średnie, a przemysłowym – ciężkie, sporządzane z bardzo grubej i wytrzymałej blachy stalowej.
Szalunki ścienne – wykonywane w celu zabezpieczenia otworów w ścianach – na przykład takich, z których mają powstać okna i drzwi. W tym celu wykorzystuje się tzw. nadproża.
Wśród systemów ściennych wyróżnia się szalunki lekkogabarytowe oraz średniogabarytowe; różnią się one między sobą konstrukcją oraz zastosowaniem. Warto przy tym zaznaczyć, że do montowania szalunków lekkogabarytowych nie jest konieczne wykorzystanie dźwigu.
